شمال نیوز: کشت دوم و درآمد اقتصادی یا کشت دوم و دروی سرطان؛ دو قطبی موجود در جامعه علمی و اقتصادی که هنوز هم برای آن پاسخ مشخصی یافت نشده است. از طرفی مسئولان به ترویج کشت دوم و حتی در برخی نقاط سوم می‌پردازند و البته به دلایل شرایط جوی مدتی است با اغماض برخورد می‌کنند و از سویی دیگر اساتید دانشگاه و متخصصان علم کشاورزی این کشت را راهی برای تسریع در بیماری‌های مختلف گوارشی و انواع سرطان‌ها می‌دانند.

اینکه برنج به عنوان یکی از استراتژیک‌ترین ماده غذایی برای کشور و به ویژه مازندران محسوب می‌شود شکی نیست، اما سوال اینجا است که کدام یک در اولویت قرار دارد؛ امنیت غذایی یا بازده محصول.

کشت دوم 100 درصد آلودگی بالایی دارد

رضا اسماعیل‌زاده کناری رئیس پژوهشکده صنایع غذایی مازندران در این باره به ایسنا می‌گوید برنجی که در برداشت اولیه، به دست می‌آید سالم و دارای امنیت غذایی بالایی است و تولید درست برنج کشت دوم، بعد از برداشت اولیه صورت می گیرد زمانی که باقیمانده شلتوک در زمین به صورت خودرو جوانه می‌زند و با بقایای مواد مغذی موجود در زمین رشد می‌کند.

وی با بیان اینکه روش متداول در کشت دوم برنج بسیار خطرناک است، گفت: کشاورزان بلافاصله بعد از برداشت اولیه برنج و با سم و کود فراوان اقدام به کشت دوم می کنند تا راندمان اقتصادی بالاتری داشته باشند.

رئیس پژوهشکده صنایع غذایی مازندران با اشاره به اینکه متاسفانه مسئولان آگاهانه یا ناآگاهانه از کشت دوم برنج حمایت می کنند، اظهار کرد: پس از آزمایش‌های فراوانی که بر روی برنج کشت دوم صورت دادیم، به این نتیجه رسیدیم که میزان آرسنیک موجود دراین نوع برنج بسیار زیاد و نیز چند برابر اندازه مجاز استاندارد است در نتیجه 100 درصد از نظر تغذیه ای و ایمنی اشکال دارد.

سرطان ره‌آورد کشت دوم برنج در مازندران

اسماعیل‌زاده کناری با تصریح اینکه ایمنی را نباید فدای راندمان و بحث اقتصادی کنیم، گفت: پیامد اصلی محصول کشت دوم برنج این است که در درازمدت، مصرف کننده را دچار مشکلات گوارشی و خطرات سرطانی می کند.

وی با بیان اینکه نظارت استانداردی بر تولید برنج نیست، تصریح کرد: به دلیل تنوع و پراکندگی نقاط کشت برنج در استان مازندران، کددار نبودن تولیدات کشاورزان و هزینه‌بر بودن انجام آزمایش های فلزات سنگین، فقط به صورت تصادفی از محصولات برنج نمونه برداری می شود و درنتیجه کنترل و نظارت کامل وجود ندارد.

ارقام پرمحصولی که باید به آن‌ها بها داد

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری افزود: ارقام پرمحصول برنج که جایگزین کشت دوم باشند وجود دارد و نمونه هایی از آن در بخش زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری تولید شده که هم ازنظر اقتصادی سودمند و هم به لحاظ پخت معادل با محصول طارم درجه یک است.

اسماعیل‌زاده کناری خاطرنشان کرد: متولی اصلی آموزش و ترویج روش های نوین زراعت، وزارت جهاد کشاورزی با همکاری دانشگاه ها است که توسط آنها باید به کشاورزان اطلاع رسانی و آموزش های لازم داده شود.

رابطه کرم ساقه‌خوار و سرطان!

بهنام امیری یکی دیگر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری چندی پیش در گفت‌وگو با ایسنا به دلایل استفاده بیش از حد سموم کشاورزی توسط کشاورزان اشاره و اظهار کرده بود: بیشترین سموم مصرفی مربوط به مبارزه با کرم ساقه خوار برنج است که به خصوص در کشت های دوم صورت می گیرد.

یکی از دلایل استفاده بالای سموم

وی دلیل مصرف بالای سموم در مراحل مبارزه با این آفت را این گونه بیان کرده بود که به دلیل اینکه کرم ساقه خوار برنج در سه مرحله و سه نسل در مزارع برنج ظاهر می شود بنابراین بر این اساس میزان سموم مصرفی را افزایش پیدا می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در تشریح مبارزه شیمیایی با کرم ساقه خوار برنج گفته بود که نسل اول این آفت پس از گذراندن زمستان بصورت پروانه در اردیبهشت روی برگها ظاهر شده و با تخم گذاری و تبدیل شدن به لارو شروع به خسارت به مزارع برنج می کند.
وی اضافه کرده بود که نسل دوم کرم سافه خوار اواخر خردادماه و نسل سوم آن نیز از اواخر تیر تا اوایل مرداد ماه ظهور کرده و مزارع را هدف آسیب خود قرار می دهد.
امیری نسل سوم کرم ساقه خوار برنج را درای بیشترین کلونی دانست و خاطرنشان کرده بود که به دلیل اینکه زمان ظهور این نسل مقارن با کشت های دوم در استان مازندران است؛ کشاورزان در این دوره سموم بیشتری را برای از بین بردن این آفت استفاده می کنند.

سموم شیمیایی دارای قدرت نفوذ و ماندگاری هستند

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه سموم شیمیایی بر اساس نفوذ دارای انواع مختلفی است، تصریح کرده بود که برخی از سموم مانند "دیازینون" و "دورسبان" تماسی و برخی دیگر به سموم سیستمیک مشهور بوده و البته انواع مختلفی دیگری نیز دارند.
امیری ماندگاری سموم سیستمیک را دارای قابلیت نفوذ به بافت های گیاه عنوان و اظهار کرده بود که این سموم در داخل گیاه و یا محصول نفوذ کرده و بسته به دوره ماندگاری از یک تا چند هفته در داخل بافت ماندگاری دارند

استان مازندران رتبه نخست استفاده از سموم شیمیایی

امیری از رابطه مستقیم استفاده از سموم شیمیایی و بیماری های لاعلاج در مازندران سخن گفته و مطرح کرد: استان مازندران رتبه اول کشور را به لحاظ مصرف سموم داشته و متاسفانه رتبه اول بیماری های سرطانی کشور را نیز دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بیماری های دیگری چون آسم و انواع آلرژی ها را نشانه استفاده از سموم دانست و عنوان کرده بود که متاسفانه کشاورزان بدون رعایت نکات ایمنی و عدم استفاده از دستکش و ماسک به هنگام استفاده از سموم زمینه ابتلا به بیماری های این چنینی را دارند.

با کرم ساقه‌خوار چه باید کرد؟

امیری در تشریح طرح مبارزه و کنترل بیولوژیک آفات و بیماری ها با بیان اینکه کشاورزان باید زیر نظر کارشناسان و محققین شروع به کاشت کنند، تصریح کرده بود که در کاشت برنج که تولید اول استان مازندران است، به راحتی می توان با یک مبارزه سازگار و بیولوژیک با کرم ساقه خوار برنج مقابله کرد.

کنترل در خزانه

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری گفته بود که برای جلوگیری از بیماری های قارچی، بذور برنج با خیساندن در سموم فسفره در خزانه رشد می کنند که در این مرحله سبب از بین رفتن تخم ها یا لارورهای موجود در خزانه می شود.
وی ادامه داده که سپس در مرحله بعد با بازدید و کنترل مرتب خزانه ها در صورت وجود خسارت با استفاده از یک سری سموم موسوم به IGR که روی مراحل رشد حشرات اثر گذاشته و قدرت ماندگاری بسیار پائینی دارند، خزانه را تا حد امکان ایزوله می کنیم.

کنترل با تله فورمونی

امیری در رابطه با نحوه مراقبت بعد از کاشت در زمین اصلی خاطرنشان کرده بود که در این مرحله با استفاده از تله های فورمونی که مخصوص شناسایی پروانه کرم ساقه خوار برنج است، دقیقا ظهور اولین پروانه را مشخص کرده و مبارزه را شروع می کنیم.
این محقق و پژوهشگر حوزه کشاورزی در تشریح عملکرد تله فورمونی گفته که هر حشره ماده برای جذب جنس مخالف نوعی مواد شیمیایی از خود متصاعد می‌کند که باعث جذب حشره بالغ شده و به این طریق این تله ها با قابلیت متصاعد کردن فرمون ها باعث جذب پروانه و شناسایی آفت در زمین زراعی می شوند.

مبارزه با زنبور تریکو گراما

وی وجود حشره و پروانه کرم ساقه خوار در مزرعه برنج را نشانگر ظهور آفات دانست و گفته به دلیل اینکه پروانه پس از ظاهر شدن یک هفته فرصت تخم ریزی داشته و لاروها یا همان کرم ساقه خوار خیلی سریع به وجود می آید باید فورا مبارزه با استفاده از زنبور تریکوگراما آغاز شود.
امیری با اشاره به اینکه این زنبورها به صورت تریکو کارت و به حالت پیش شفیره به کشاورزان داده می شود، اظهار کرده که با نصب این تیکو کارت ها در مزارع، در فرصت مقتضی زنبورها پس از سپری کردن مراحل رشد در مزارع رها سازی می شوند.

وی در ادامه گفته این زنبورها با پیدا کردن تخم پروانه های مولد کرم ساقه خوار آن ها را پارازیته کرده و با تخم گذاری در آنها باعث از بین رفتن تخم پروانه شده و کرم ساقه خوار به وجود نمی آید.

مبارزه با کریستال باکتری BT بی توری

استاد دانشگاه ساری در پاسخ به اینکه اگر با این شرایط باز هم کرم ساقه خوار به وجود آمد چه باید کرد، یادآور شده بود در این گام با مشاهده کرم ساقه خوار، مبارزه بیولوژیک دیگری با استفاده از باکتری BT انجام می شود.

امیری گفته بود در این حالت اسپور باکتری را با آب مخلوط کرده و به صورت سمپاشی بر روی مزارع برنج می پاشند که کرم ساقه خوار با مصرف این باکتری پارازیته شده و از بین می رود.

وی در تشریح عملکرد باکتری BT خاطرنشان کرده که این باکتری در محیط قلیایی شروع به تکثیر می کند بنابراین در معده لاروها منتشر شده و باعث از بین رفت آفت می شود؛ این در شرایطی است که این باکتری در انسان و دام به دلیل داشتن معده اسیدی از بین رفته و قدرت تکثیر نخواهد داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری مراحل مبارزه بیولوژیک با کرم ساقه خوار برنج را بسیار موثر و کم هزینه تر از سموم شیمیایی برشمرد و تاکید کرده که اگر در مزرعه پس از مراحل بیولوژیک وجود آفت معرض شد نهایتا با استفاده از سموم کم‌اثر می توان این نقیصه را مرتفع کرد./ ایسنا